'Grand Turc'e veda

SİPA ajansını ve Efes Pilsen basketbol takımını kuran "Grand Turc" lakaplı Gökşin Sipahioğlu yaşama veda etti


SİPA’nın kurucusu, gazeteci Gökşin Sipahioğlu, sabah yerel saatle 08.00’de Paris’teki Amerikan Hastanesinde vefat etti. Gökşin Sipahioğlu önceki gün rahatsızlanarak hastaneye kaldırılmıştı. Sipahioğlu, 1961 yılında patlak veren "füze krizi" sırasında Küba’ya girmeyi başaran tek Batılı gazeteci olarak yaptığı röportajlar ve 1968 Paris olaylarını yansıttığı fotoğrafların da aralarında bulunduğu dünyanın sıcak bölgelerindeki çalışmalarıyla dünya çapında tanınan bir foto muhabiri olarak biliniyor.

Gökşin Sipahioğlu, 1973 yılında kurduğu SİPA’yı maddi sıkıntılar yüzünden 2001 yılında Fransız medya grubu "Sud Communication"a satmıştı.SİPA ajansı, 30 milyon civarındaki fotoğraf arşiviyle dünyanın en büyük üç fotoğraf ajansından biri olarak gösteriliyor. Sipahioğlu, Fransa’da üne kavuşan çok sayıda muhabiri mesleğe kazandırmasıyla da tanınıyor.

Eski Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, 2007’de Sipahioğlu’na "Legion d’Honneur" nişanını vermişti. Fransa Kültür Bakanlığı da Sipahioğlu’nu 2003 yılında sanat ve edebiyat nişanıyla ödüllendirmişti.

SİPAHİOĞLU KİMDİR?

Gökşin Sipahioğlu, SİPA'nın kurucusu ünlü Türk foto muhabiri. 1961 yılında patlak veren füze krizi sırasında Küba'ya girmeyi başaran ve röportajlar yapan tek batılı gazeteci olması; 1968 yılında Paris olaylarını yansıttığı fotoğrafları, Çekoslovakya ve Arnavutluk'ta meydana gelen olaylar hakkındaki haber ve fotoğraflarıyla ün yapmıştır. Fransızlar tarafından "Grand Turc" olarak anılır. Efes Pilsen basketbol takımının kurucusu.

28 Aralık 1926'da İzmir'de doğan Sipahioğlu, İstanbul'da Saint Joseph Fransız Lisesi’nde okudu. Sonradan Efes Pilsen basketbol takımına dönüşecek olan Kadıköy Spor Kulübü'nün kurucusu ve oyuncusu oldu. İstanbul Üniversitesi’nde gazetecilik eğitimi aldı. Gazeteciliğe İstanbul Ekspress gazetesinde spor yazarı olarak başladı. "Sait Ceylan" takma adıyla yazdığı yazılar dikkat çekti ve kısa sürede gazetenin yazı işleri müdürü oldu. 1955’te, İstanbul Ekspress'in yazı işleri müdürlüğünü yaptığı sırada yayımladığı "Selanik'te Atatürk'ün doğduğu evini bombaladılar" haberinden ötürü 6-7 Eylül Olaylarının ortaya çıkmasını planlamakla suçlandı. 1956’da İsrail-Mısır Savaşı’nda Sina Çölü’nde çektiği yaralı Mısır askerleri fotoğrafaları, ilk büyük haberi oldu.

1957’de Yeni Gazete adlı gazeteyi yayımlayarak gezeteciliği sürdürdü. Annesinin Nişantaşı’daki evini ipotekleyerek yayımladığı bu gazetede Çetin Altan ve Aziz Nesin’in ilk yazıları yayımlandı. Bir süre Vatan Gazetesi’nde genel yayın yönetmenliği yaptı. Bu sırada kurduğu erken baskı sistemi, Türk gazeteciliğine yaptığı önemli katkılardan birisi oldu. Sipahioğlu, Vatan Gazetesi’ndeki görevinden sonra serbest muhabir olarak çalışmaya başladı. Bu dönemde hiçbir Batılı gazetecinin giremediği Arnavutluk’a gitti. Tiran’da yaptığı pek çok çalışma, batılı gazetelere manşet oldu. 1961 yılında ise patlak veren füze krizi nedeniyle giriş-çıkışların yasaklandığı Küba’ya gemici pasaportu ile girdi. Çektiği fotoğraflar, tüm dünyada pek çok gazetede manşet oldu ve ona büyük ün getirdi. Aynı yıl Hürriyet Gazetesi için çalışmaya başladı; dört yıl içinde seksen ülkede röportajlar yaptı. Kültür Devrimi öncesinde Çin’e vize alan ilk Türk gazeteci oldu.

1966'da Erol Simavi’nin teklifini kabul ederek Hürriyet Gazetesi'nin Paris büro şefi olarak Fransa'ya gitti. 1967’de Fransa yönetimine karşı ayaklanan Cibuti’de başkaldıranlara ateş eden Fransız jandarmaları, 1968’de Paris’teki öğrenci olaylarını fotoğrafladı. Bu fotoğraflar Jean Bertolino'nun Les Trublions kitabında yayınlandı. 1969 yılında Gama Ajansı ile çalışmaya başlayan Sipahioğlu, Doğu Bloku ülkelerinin liderlerinin katılacağı Bratislava Konferansı'na gitme isteği ajans tarafından reddedilince kendi imkânları ile Çekoslovakya’ya gitti ve iki hafta sonra ülke, Varşova Paktı ülkeleri tarafından işgal edildi. Bu olay, kendi röportajlarını dağtıma amacıyla SIPA Press’i kurma düşüncesini doğurdu.

Sipahioğlu, SIPA Press’i daha sonra eşi olacak olan Amerikalı gazeteci Phyllis Springer ve Cumhuriyet gazetesinin Atina muhabiri Kosta Daponte ile birlikte gayri resmi olarak 1969’da kurdu. Foto muhabirlerini olayların öncesinde olay çıkacak bölgelere yönlendirmede çok usta idi. Bu sayede SIPA Pres bir marka haline geldi ve bünyesinde dünyanın en zengin fotoğraf arşivlerinden birisini oluşturdu.

1973 yılında resmi olarak kurulan SİPA, binlerce fotoğrafçı ile çalışmalarını sürdürdü ancak teknolojik gelişmelere ayak uyduramadı. Sipahioğlu, gelen astronomik teklifleri uzun süre geri çevirdiyse de maddi sıkıntılar nedeniyle ajansı 2001 yılında Fransız medya grubu Sud Communication'a sattı. (Kaynak: Vikipedi)